Klasyfikacja i rodzaje magazynów w logistyce. Funkcje magazynów

• Rodzaje magazynów w oparciu o konstrukcję
• Rodzaje magazynów ze względu na sposób składowania towarów
• Rodzaje magazynów ze względu na funkcje
• Rodzaje magazynów ze względu rodzaju produktów
• Rodzaje magazynów w oparciu o sposób rozmieszczenia towarów
• Rodzaje magazynów ze względu na lokalizację
• Rodzaje magazynów ze względu stopień zmechanizowania
• Rodzaje magazynów ze względu na sposób załadunku
• Zadania i funkcje magazynów
• Najczęściej zadawane pytania na temat „Rodzaje magazynów”
• Podsumowanie i wnioski

Magazyn to miejsce przeznaczone do przechowywania wartości materialnych i świadczenia usług magazynowych. Z magazynów korzystają producenci, importerzy, eksporterzy, hurtownicy, firmy transportowe, celne itp.

Wiele przedsiębiorstw przemysłowych nie docenia znaczenia magazynowania, traktując je jako drugorzędne w stosunku do produkcji. W wyniku takiego podejścia procesy logistyczne mogą zostać zakłócone. Tym samym magazyn jest jednym z najważniejszych elementów łańcucha dostaw.

Magazyny są potrzebne, aby złagodzić wahania podaży i popytu, a także zsynchronizować przepływ surowców i gotowych produktów. Aby racjonalnie korzystać z powierzchni magazynowej, musisz nauczyć się, jak poprawnie określić rodzaje magazynów, biorąc pod uwagę różne cechy, co jest właściwie celem tego artykułu.

Rodzaje magazynów na podstawie konstrukcji

Jeden z głównych podziałów wynika z konstrukcji budynku magazynowego, stąd wyróżnia się trzy kluczowe typy magazynów:

1. Otwarty. W rzeczywistości jest to tylko plac do przechowywania towarów odpornych na warunki atmosferyczne, w tym materiałów budowlanych lub kontenerów transportowych. Ten rodzaj przestrzeni magazynowej jest najbardziej ekonomiczny i najprostszy;
2. Półotwarty. Taki magazyn jest wiatą, czasem z dwoma bądź trzema ścianami (lecz nie czterema). W tego typu magazynach znajdują się wyroby wymagające stałej cyrkulacji powietrznej albo odporne na wahania temperaturowe, ale nieodporne na złe warunki atmosferyczne (głównie deszcz lub śnieg). Takie budowy służą do magazynowania na przykład ceramiki czy też worków z cementem;
3. Zamknięty. Jak sama nazwa wskazuje, są to całkowicie zabudowane lokale. Ten rodzaj magazynu jest niezbędny dla towarów, które muszą być przechowywane w specjalnych warunkach temperatury, wilgotności itp., oraz towarów nieodpornych na warunki atmosferyczne.

Z kolei magazyny zamknięte dzielą się na podtypy:

• Naziemny. Jednopiętrowy lub wielokondygnacyjny; niskiego i wysokiego składowania; z rampą lub bez;
• Podziemny. Piwnica, kopiec lub bunkier.

Na szczególną uwagę zasługują specjalistyczne magazyny, które spełniają specjalne wymagania składowanych towarów. Należą do nich chłodnie czy magazyny z odpowiednią atmosferą (np. do dojrzewania warzyw czy owoców). Obejmuje to również pomieszczenia na substancji wybuchowe, łatwopalne lub inne niebezpieczne.

Rodzaje magazynów ze względu na sposób składowania towarów 

Metoda przechowywania towaru również odgrywa bardzo ważną rolę przy określaniu rodzaju magazynu w logistyce. Powszechnym sposobem jest podział zamkniętych magazynów według wysokości składowania. W tym kontekście można wyróżnić następujące opcje:

1. Niskie składowanie — mniej niż 4.2 m;
2. Średnie składowanie — 4.2-7.2 m;
3. Wysokie składowanie — 7.2-25 m.

Ponad dziewięćdziesiąt procent powierzchni magazynowej jest wykorzystywane do składowania jednostek ładunkowych, czyli towarów na paletach. W ten sposób większość powierzchni wygląda dokładnie tak, jak wyobraża to sobie przeciętny człowiek.

Warto jednak pamiętać, iż są wyspecjalizowane powierzchni, których przeznaczenie to przechowywanie towarów w innej formie. Towar sypki można przechowywać w silosach. Istnieją także lokali dedykowane do magazynowania substancji płynnych, w tym zamknięte podziemne zbiorniki na paliwo.

Rodzaje magazynów ze względu na funkcje

Funkcje, które pełni magazyn, są również kryteriami ich klasyfikacji. Można tu wyróżnić następujące typy hal magazynowych:

• Kontenerowy. Przewoźnik przechowuje, transportuje i odbiera kontenery, które są mu dostarczane przez operatorów i nadawców;
• Celny. Produkty są tu przechowywane do momentu zwolnienia przez służby celne;
• Konsygnacyjny. Magazyn pod opieką służby celnej. One często wykorzystywane są przez firmy importujące towary z zagranicy. Przechowywane w nich materiały należą do dostawcy do czasu ich wydania;
• Dostawczy. W takiej hali magazynowej gromadzą, kompletują i wydają towary w pewnej kolejności;
• Produkcyjny lub hala przemysłowa, czyli magazyn zaopatrzenia półwyrobów bądź wyrobów gotowych, obsługujący zakłady, które potrzebują takich produktów;
• Rozdzielczy lub dystrybucyjny. W takim lokalu gromadzone są produkty różnych firm, a następnie kompletowane do sprzedaży detalicznej;
• Przeładunkowy. Magazyn tego typu zlokalizowany jest w porcie, na stacji węzłowej i jest miejscem składowania towarów przeznaczonych do przeładunku z jednego transportu na inny.

Magazyny produkcyjne wyróżniają się relatywnie niską powierzchnią przeładunkową bądź mniejszą liczbą doków — efektywność zwykle nie jest tu kluczowym parametrem. Dzielą się one na następujące podtypy:

• Wyrobów gotowych, w których składowane są wytworzone produkty;
• Surowców, gdzie firmy przechowują komponenty, z których później produkowane są produkty;
• Półproduktów, w których składowane są towary na jakimś etapie produkcji, przeznaczone do dalszej obróbki lub sprzedaży;
• Opakowań, w których składowane są materiały opakowaniowe w celu zapewnienia ciągłości procesu produkcyjnego;
• Odpadów, w których przechowywane są materiały do​​ unieszkodliwiania lub recyklingu;
• Techniczne, gdzie przechowywane są urządzenia, części zamienne itp.

Rodzaje magazynów ze względu rodzaj produktów

Innym sposobem klasyfikacji magazynów jest oddzielenie rodzajów towarów, które są przechowywane w tym budynku. W tym przypadku charakterystyka fizyczna wyrobów determinuje rodzaj magazynu:

• Jednostek ładunkowych. Hala do składowania palet, kontenerów, kartonów, koszy itp.;
• Towarów sypkich. Zapasy są zwykle przechowywane luzem, na przykład w silosach,
• Gazów i cieczy. Mówimy tutaj o dużych zbiornikach przemysłowych.

W zależności od asortymentu towarów i wymaganej wydajności przedsiębiorstwa istnieją dwa typy magazynów w zależności od dostępności produktów:

• Dostęp bezpośredni. Tutaj magazynowanie odbywa się najczęściej na regałach paletowych;
• Pallet Shuttle. Półautomatyczny system magazynowania palet blokowych. Obecnie bardzo popularny w wieloobrotowych magazynach produkcyjnych, a także w lodówkach i zamrażarkach. Palety przemieszczane są za pomocą platformy sterowanej zdalnie.

Rodzaje magazynów w oparciu o sposób rozmieszczenia towarów

Duże znaczenie ma również sposób umieszczenia towaru na hali:

1. Stałe lokalizacje magazynowe. Poszczególne asortymenty są przypisane do określonych sektorów magazynowych. Technika umożliwia łatwą kontrolę towarów — bardzo ważny element działania w magazynach produkcyjnych. Niemniej jednak warto pamiętać, iż ta technika wymaga miejsca na każdy artykuł, i należy zarezerwować miejsce odpowiadające maksymalnemu zapasowi towarów;
2. Wolne miejsca składowania. Towary nie są umieszczane w specjalnie wyznaczonych miejscach, ale tam, gdzie są wolne miejsca. Ten sposób przechowywania zapewnia większą swobodę działania i sprzyja racjonalnej optymalizacji przestrzeni. Ponieważ nie ma już potrzeby rezerwowania miejsca na maksymalne zapasy tego typu, możliwa zostaje działalność przy znacznie mniejszej powierzchni magazynowej. Metoda ta wymaga wprowadzenia elektronicznych systemów kontroli lokalizacji i zarządzania zapasami, co pomaga szybko znaleźć żądany artykuł;
3. Rozmieszczenie według rotacji (częstotliwości pobierania). Wyroby są rozłożone na magazynie w taki sposób, aby często wybierane produkty zostały jak najbardziej dostępne. Artykuły o mniejszych obrotach umieszczane są w mniej dostępnych strefach budynku.

Rodzaje magazynów ze względu na lokalizację

Klasyfikacja to również podział oparty na poziomie hierarchii. Tutaj wyróżnia się zakłady centralne (główne), regionalne (lokalne) i produkcyjne (zakładowe, fabryczne). Centralne służą jako źródło zaopatrzenia dla innych podległych jednostek, takich jak lokalne magazyny. Z drugiej strony lokalne są zwykle zlokalizowane w pobliżu punktów sprzedaży, dzięki czemu mogą szybko i skutecznie je rozpatrywać. Istnieją również magazyny fabryczne, czyli należące do określonego przedsiębiorstwa produkcyjnego.

We współczesnej klasyfikacji magazynów o rodzaju może decydować także miejsce w logistycznym łańcuchu dostaw, jakie zajmuje ten obiekt. Wyróżniają się następujące rodzaje magazynów i ich funkcje:

• Produkcyjne. Proces przechowywania odbywa się w odstępach czasu, gdy kończy się jeden etap produkcji i przed rozpoczęciem kolejnego;
• Przeładunkowe. Produkty nie pozostają w nich długo. Ten typ działa jako centrum dystrybucyjne i pozwala na bardziej efektywne zarządzanie pojazdami, a tym samym obniżenie kosztów przedsiębiorstw;
• Dystrybucyjne. Pełnią funkcję dostawy bądź wysyłki, a ich główne zadanie — zmiana struktury przepływu materiałów;
• Handlowe. Najczęściej zlokalizowane bardzo blisko punktu sprzedaży (detalicznego bądź hurtowego).

Rodzaje magazynów ze względu stopień zmechanizowania

W nowoczesnej logistyce coraz ważniejsza staje się automatyzacja wszystkich procesów, oczywiście łącznie z magazynowaniem. Dlatego, biorąc pod uwagę poziom automatyzacji i mechanizacji, wyróżnia się następujące typy:

• Niezmechanizowane. Hale, w których wszystkie czynności pracownicy wykonują ręcznie, bez pomocy specjalnych urządzeń. W rzeczywistości takich magazynów obecnie albo nie ma, albo obsługują one małe przedsiębiorstwa;
• Zmechanizowane. Najpopularniejszy sposób organizacji działań magazynowych. Pracują tu również ludzie, ale aktywnie wykorzystywane są urządzenia odciążające pracowników: wózki magazynowe, widłowe, paletowe itp.;
• Zautomatyzowane. W ten sposób starają się całkowicie lub częściowo usunąć ludzi z cyklu pracy i zautomatyzować pracę. Takie podejście pozwala praktycznie wyeliminować czynnik ludzki i zwiększyć produktywność, ale pełne wdrożenie jest nadal opłacalne tylko dla gigantów logistycznych, takich jak Amazon.

Rodzaje magazynów ze względu na sposób załadunku

Doki załadunkowe są potrzebne do przewozu ładunków pomiędzy halą magazynową a ciężarówkami. W ten sposób podnoszony dok automatycznie dostosowuje się do wysokości przyczepy, pozwalając na tylny załadunek. Brama zerowa (in. dok zerowy) pozwala na opuszczenie budynku przez wózek widłowy i załadowanie go z boku albo tyłem z podłogi — w tym przypadku wózek widłowy nie wjeżdża na przyczepę ciężarówki. 

Typy magazynów można rozróżnić na podstawie sposobów załadunkowych i rozmieszczenia doków:

• Przepływowe. Po jednej stronie budynku znajdują się doki rozładunkowe, a po drugiej — załadunkowe;
• Zakręcające. Procesy rozładunkowe i załadunkowe mogą mieć kształt litery “L”. Tym samym doki do rozładunku znajdują się na ścianie przedniej, a doki przeładunkowe z boku budynku. Inna opcja: w kształcie litery “U” — tutaj wszystkie doki umieszczone są na tej samej ścianie — przykładowo doki załadunkowe po lewej, a rozładunkowe po prawej;
• Gdy magazyny umieszczone są wewnątrz budynku produkcyjnego, powstaje w nim przepływ towaru w postaci ruchu obrotowego, a wejście towaru znajduje się w tym samym miejscu co wyjście.

Zadania i funkcje magazynów

Magazynowanie to kompleks operacji, których cel to zarządzanie zapasami oraz organizacja „wejść i wyjść”, „przypływów i odpływów” produktów w przedsiębiorstwie.

Towar w magazynach znajduje się na etapie względnego przestoju, ponieważ z logistycznego punktu widzenia magazynowanie — niepożądana przerwa w ruchu wyrobów. Niemniej jednak wspomniane przerwy są obowiązkowe i należy je wziąć pod uwagę, a także na czas podjąć odpowiednie decyzje dotyczące zarządzania magazynem.

Funkcje i zadania:

• Ułatwianie rytmicznej dostawy wyrobów i rytmicznej sprzedaży wyrobów gotowych;
• Tworzenie odpowiednich zestawów towarów zgodnie z wymaganiami odbiorcy pod względem ilości, czasu oraz miejsca;
• Dystrybucja towarów do poszczególnych punktów sprzedaży.

Najczęściej zadawane pytania na temat „Rodzaje magazynów”

Podsumowanie

Mówi się, że typów magazynów jest tak wiele, jak i przechowywanych produktów. W rzeczywistości przedsiębiorcy z reguły nie mają do czynienia z jednym konkretnym typem, ale z określoną kombinacją.

Jeden budynek może mieć magazyn, który pełni różnorodne funkcje, na przykład hala przemysłowa może zawierać strefę, która służy jako magazyn konsygnacyjny. Firmy logistyczne, często mają do czynienia z kilkoma rodzajami magazynów w jednym budynku, w zależności od potrzeb i życzeń konkretnego klienta.

Klasyfikacja magazynów jest warunkowa, a organizacja ich funkcjonowania —  indywidualny wybór przedsiębiorcy. Niemniej jednak powyższa lista jest bardzo przydatna do zapoznania się w celu podjęcia właściwych decyzji w przyszłości.